گفتگوی تعاملی با گزارشگر ویژه در مورد تأثیر منفی اقدامات قهری یکجانبه (آلنا دوهان)

او گفت: جهان با گسترش بسیار زیاد در استفاده از تحریم های یکجانبه، اعم از اولیه و ثانویه مواجه شده است. اﻋﻤﺎل ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻓﺮاﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ از طریق تحریم‌ها، مجازات‌های مدنی و کیفری، از جمله علیه اتباع کشورهای ثالث، که منجر به رشد چشمگیر سیاست‌های ریسک زدایی و رعایت بیش از حد تحریم‌های یکجانبه شده است. ضمن اینکه تبعیت بیش از حد گسترده شده است و خطر جدیدی برای حقوق بین الملل و حقوق بشر تلقی می گردد. تحریم‌های ثانویه و رعایت بیش از حد بر تمامی حوزه‌های حقوق بشری هر فرد تأثیر گذاشته و محدودیت‌های جدی برای ارسال کمک‌های بشردوستانه حتی در بحرانی‌ترین شرایط ایجاد کرده است. خانم آلنا دوهان در ادامه گفت که این موضوع تنها با تلاش داخلی قابل حل نیست. لازم است اصول راهنما در مورد تحریم‌های ثانویه، تبعیت بیش از حد و حقوق بشر تدوین شود تا قوانینی برای جلوگیری از تبعیت بیش از حد و حفاظت از حقوق و جان مردم ایجاد شود. گزارشگر ویژه درباره بازدید از کشورهای زیمبابوه و ایران صحبت کرد.

خانم آلنا دوهان گفت که بازدید از کشور زیمبابوه در اکتبر 2021 تأثیر منفی ویرانگر رعایت بیش از حد تحریم‌های یکجانبه را بر همه مردم زیمبابوه نشان داده است. دولت از کسب درآمد برای انجام وظایف عمومی و ارائه خدمات ضروری ناتوان شده و در نتیجه حقوق مختلف مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نقض شده است. تحریم‌ها همچنین دولت را از استفاده از منابع برای توسعه و حفظ زیرساخت‌های ضروری، در برابر بلایا و برنامه‌های حمایت اجتماعی که تأثیر مخربی بر کل جمعیت، به ویژه گروه های آسیب پذیر داشته است منع می کند. تحریم‌های یک‌جانبه دولت، بانک‌ها، مؤسسات دولتی، شرکت‌های خصوصی و افراد را مجبور به استفاده از مکانیسم‌های غیررسمی و غیرشفاف تجارت و پرداخت می‌ کند؛ بدین ترتیب به جای سرکوب فساد، بر فساد افزوده شده است. با توجه به در دسترس نبودن ماشین آلات و قطعات یدکی جدید، دارو، مواد غذایی، بذر و کود، مهاجرت نیروهای توانمند و در دسترس نبودن منابع مالی، مردم زیمبابوه دسترسی محدودی به حمل و نقل عمومی، برق، آب و مراقبت های بهداشتی داشتند.

سفر او به ایران در ماه مه 2022 اثرات نامطلوب بسیار خطرناک تحریم های یکجانبه اعمال شده توسط تعدادی از کشورها بر بخش های بانکی، مالی و صنعتی، شرکت های حمل و نقل و بیمه، افراد و شرکت ها را نشان داد که با تهدیدهای تحریمی و تحریم های ثانویه و انطباق بیش از حد تشدید شدند. کاهش درآمدهای دولت بر برنامه ریزی و اجرای سیاست های توسعه اقتصادی و اجتماعی دولت تأثیر گذاشته است. با توجه به تلاش دولت برای توسعه تولید داخلی دارو و مواد غذایی، بسیاری از اثرات تحریم های یکجانبه در بخش غذا و سلامت کاهش یافته است؛ با این حال، بیماران وابسته به داروهای تولید شده خارجی، تجهیزات پزشکی و مواد اولیه با کیفیت بالا برای داروها به شدت تحت تاثیر قرار گرفته اند. تحریم ها همچنین دولت را از سرمایه گذاری منابع برای توسعه و حفظ زیرساخت های ضروری از جمله بیمارستان ها، مدارس و زیرساخت های کشاورزی باز داشت. تحریم‌های یکجانبه همچنین منجر به کاهش برنامه‌های حمایت اجتماعی و مانع از ارائه کمک‌های بشردوستانه توسط بازیگران بشردوستانه داخلی و بین‌المللی شده است. استفاده از تحریم‌های یک‌جانبه، تحریم‌های ثانویه و رعایت بیش از حد، تأثیر نامطلوبی بر طیف گسترده‌ای از حقوق بشر در ایران داشته است.

تحریم‌های ثانویه و مجازات‌های مدنی و کیفری به دلایل مختلف غیرقانونی بودند، به‌ویژه اعمال آن‌ها در حمایت از تحریم‌های اولیه که قانونی بودن خود تحت قوانین بین‌المللی مشکوک بود. آنها ضمانت های دادرسی و اصول اساسی حقوق بین الملل را نقض کردند. خانم دوهان از همه کشورها خواست تا با هر وسیله مناسب، رعایت بیش از حد تحریم‌های یکجانبه را حذف یا به حداقل برسانند و خطراتی را که منجر به تبعیت بیش از حد می‌شود، حذف یا جبران کنند. او همچنین از کشورها خواست اطمینان حاصل کنند که قوانین یا مقررات داخلی از هر نوع انگیزه‌ای برای شرکت‌ها برای پیروی بیش از حد از تحریم‌ها ایجاد نمی‌کند. او همچنین از کشورها خواست اطمینان حاصل کنند که قوانین یا مقررات داخلی انگیزه‌ای برای شرکت‌ها برای پیروی بیش از حد از تحریم‌ها ایجاد نمی‌کند. او از شرکت‌ها خواست تا بررسی کنند که چگونه تبعیت از تحریم‌ها و هرگونه تبعیت بیش از حد می‌تواند بر حقوق بشر از جمله در خارج از کشور تأثیر منفی بگذارد و اقدامات اصلاحی انجام دهند. او از دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی خواست تا کل دامنه تحریم‌های یکجانبه را بررسی کرده و به حداقل برسانند، تا تمام اقدامات لازم را برای تضمین اینکه فعالیت‌های تجاری تحت صلاحیت و کنترل آنها بر حقوق بشر تأثیر نمی‌گذارد، اتخاذ کنند و تضمین اینکه تحریم ها بر کالاها یا خدمات لازم برای بقای یک جمعیت تأثیری نمی گذارد.

در بحث تضمینی، برخی از سخنرانان گفتند که اقدامات اجباری یکجانبه برای ممانعت از برخورداری افراد و کشورهای عضو از حقوق بشر ادامه دارد و به عنوان ابزاری برای محدودیت‌های سیاسی، اقتصادی و مالی، نقض منشور ملل متحد، حقوق بشردوستانه بین‌المللی و قواعد و اصول حقوق بین الملل اقدامات اجباری یکجانبه و تحریم‌های ثانویه و رعایت بیش از حد بر کمک‌های بشردوستانه و ارائه کمک‌های پزشکی تأثیر گذاشته است، و در همین زمان به عنوان ابزار فشار سیاسی توسط کشورها استفاده می‌شود. برخی از سخنرانان از همه کشورهایی که اقدامات قهری یکجانبه را اعمال کرده‌اند خواستند تا با توجه به تأثیرات انسانی قابل توجه و تخریب روابط دوجانبه بین کشورها، فوراً آنها را لغو کنند. یکی از سخنرانان خاطرنشان کرد که شورای حقوق بشر مجمع مناسبی برای رسیدگی به موضوع تحریم های خودمختار نیست.