مؤسسه صیانت از حقوق زنان در جهت آموزش و اطلاع‌رسانی زنان، کارگاه آموزشی یک روزه را با عنوان اطلاعات حقوقی تنظیم عقدنامه در دفتر مؤسسه روز چهارشنبه ۲۵ بهمن برگزار کرد. در این کارگاه سرکار خانم زهرا اسکندر وکیل پایه یک دادگستری، مدرس کارگاه اطلاعات حقوقی و کاربردی پیش از ازدواج را مورد توجه قرار دادند.
ایشان به تبیین مهریه مالی که در ازای ازدواج از سوی مرد به زن پرداخت می‌شود و شروط ضمن عقد پرداختند. ایشان با طرح این پرسش که بهتراست چه چیزی مهریه قرار بگیرد، توجه شرکت‌کنندگان را به شرایط مهریه جلب کرد و ابراز کرد: مهریه باید قابل ارزش‌گذاری مادی و قابل به ملکیت در آمدن باشد. وی در ادامه گفت: اصل در مهریه توانایی پرداخت است و اگر کسی توانایی مالی پرداخت نداشته باشد، مهریه تقسیط می‌گردد. از همین رو بهتر است مهریه را از اموال موجود تعیین کنید. خانم اسکندر در ادامه به تشریح دسته‌بندی مهریه پرداخت و گفت: مهریه می‌تواند مال باشد نظیر پول، سکه، ملک و … . مهریه می‌تواند یک حق باشد مانند حق تألیف، مهریه می‌تواند صرفاً یک آموزش باشد. ایشان در جمع‌بندی بحث مهریه گفت: اگر کسی مالی موجود نداشته باشد، نهایتاً می‌توان سکه و مواردی که در حال حاضر در نظر می‌گیرند را برای مهریه انتخاب کرد. ایشان تصریح کرد: اگر کسی که توانایی پرداخت نداشته باشد، لحاظ کردن مهریه زیاد هیچ کاربردی ندارد. چون وقتی قراره مهریه تسقیط شود، تفاوتی بین مهریه زیاد با مهریه کم وجود ندارد. چون دریافت آن زمان‌بر است، و عملاً ارزش مالی مناسبی برای زن ندارد. ایشان گفت: اگرچه پرداخت کامل مهریه بر عهده مرد است، اما در حال حاضر ما تا ۱۱۰ سکه قانون زندان داریم. یعنی اگر مرد تمکن مالی جهت پرداخت مهریه نداشته باشد و مهریه تقسیط گردد، در صورت عدم پرداخت بالای۱۱۰ سکه، زندان ندارد و این‌گونه عملاً تعهدی به پرداخت مهریه ندارد.
سرکار خانم اسکندر در پاسخ به سؤال یکی از شرکت‌کننده‌ها در رابطه با امکان ایجاد حق برای دیگری نه خود در مهریه گفت: از آن جایی که مهریه به عنوان یک پشتوانه مالی برای زن محسوب می‌گردد، بد نیست که مهریه‌ای هر چند محدود برای زن در نظر گرفته شود. ایشان در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان در دادگاه تمکن مالی مردان را با توجه به راه گریزهای موجود نظیر فروش صوری اموال، ثابت کرد گفت: خوشبختانه با قانون جدید این اتفاق کمتر می‌افتد. چون دادگاه استعلام کلیه معاملات یکسال جاری مرد را می‌گیرد. ایشان در ادامه گفت: متأسفانه برای مردم ما جا نیفتاده که از وکیل در مسائل حقوقی مشورت و کمک گرفته شود، لذا زنی که می‌خواهد مهریه‌اش را مطالبه کند بهتر است از طریق وکیل اقدام کند. وی افزود: اگر می‌خواهیم حقوق خود را حفظ کنیم باید از مشاوره‌های حقوقی بهره بگیریم. در ادامه این کارگاه یکی از حضار به واکنش منفی مردم جامعه در قبال درخواست قرار دادن بخشی از دارایی‌های مرد به عنوان مهریه اشاره کرد که خانم اسکندر در این رابطه اذعان داشت: بیشک در صورتی که درخواست به شکل متعارفی مطرح گردد. بار روانی آن کمتر از پیشنهاد مهریه‌های زیاد خواهد بود. ایشان گفت: من هیچ توصیه و پیشنهادی در مورد نوع و میزان مهریه ندارم؛ تنها می‌گویم، آنچه که صحیح است اتفاق بیفتد این است که از مال موجود مهریه تعیین گردد. یعنی یک دین سنگین بر گردن کسی قرار ندهیم. چون مهم است که مهریه پرداخت شود. ایشان ادامه داد: در گذشته نیز مرسوم بوده که از اموال موجود مهریه را تعیین میکردند ولیکن الان به خاطر چشم‌و‌هم‌چشمی مهریه‌های سنگین جایگزین مهریه‌های قابل دریافت گشته که بار منفی غیرمتعارفی بر مرد وارد می‌کند و معضلی برای ازدواج محسوب می‌شود. مبحث دیگری که ایشان در رابطه با مهریه در این کارگاه آموزشی مطرح کردند، عندالمطالبه بودن یا عندالاستطاعه مهریه بود. ایشان پیرامون تفاوت این دو گفت: عندالمطالبه یعنی به محض خوانده شدن خطبه عقد، وظیفه پرداخت مهریه بر گردن مرد قرار می‌گیرد، اما در مهریه عندالاستطاعه که مرد وظیفه پرداخت آن را دارد، تنها زمانی که توانایی پرداخت ثابت شود قابل مطالبه است. وی افزود: با توجه به مباحث مطرح شده بهتر است بهترین انتخاب صورت گیرد و بعد با شرایط موجود کنار آمد. ایشان بعد از بحث مهریه، شروط ضمن عقد را مطرح نمودند. در ابتدای این بحث به حق طلاق اشاره کردند و گفتند که حق طلاق با مرد است و زمانی که زن بخواهد طلاق بگیرد این امکان به راحتی علی‌رغم شرایط سخت ادامه زندگی، ممکن نیست. وی افزود: البته من گرفتن کامل حق طلاق ضمن شروط عقد برای ازدواج اول را پیشنهاد نمی‌دهم، زیرا این امر نه عرفاً نه اخلاقاً صحیح به نظر نمی‌آید. ایشان ادامه دادن موارد مهمی که برای زن مهم و تعیین کننده است بهتر است، در قالب شروط ضمن عقد جای بگیرد. یعنی شروط ضمن عقد در مواری که ذهن مشکک است و به نتیجه نمی‌رسد و در روحیات طرف اثرگذار است، مناسب به نظر می‌رسد. خانم اسکندر گفت: اثر اول شروط ضمن عقد بار روانی موضوع است که به طرف تأکید می‌کند که موضوع برای آن اهمیت زیادی دارد. در تعیین شروط ضمن عقد هر کس باید به خود مراجعه کند و موارد مهم و کاربردی را تعیین و از لحاظ حقوقی در عقدنامه مطرح نماید. ایشان در ادامه به اهمیت تحقیقات قبل ازدواج اشاره کرد و افزود: اگرچه قانگذار با توجه به مشکلات و نیازها یکسری از شروط را تعیین و در عقدنامه لحاظ کردند، اما امکان تغییر آن‌ها یا افزودن شروط دیگر در عقدنامه وجود دارد. خانم اسکندر در پایان توجه‌ها را به این نکته جلب کرد که ثبت شروط ضمن عقد تنها قابل استناد است.