صنایع دستی و هنرهای سنتی مجموعه‌ای از هنرهای اصیل بومی و مردمی هر منطقه ای است که ریشه در اعتقاد، باورها، آداب، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی آنها دارد، این صنعت در شهرستان خاتم نیز جایگاهی منحصر به فردی دارد که در این ایام، ویروس کرونا بر آن سایه سنگینی انداخته است.
این صنعت دستی، قدمت دیرینه ای دارد و همراه با صنایعی مانند گلیم بافی، جاجیم بافی و فرش دستی، توسط زنان عشایر روستایی این منطقه به خصوص بخش مرکزی خاتم بافته می شود.
صنایع دستی خاتم با توجه به نداشتن بازار دایمی و تبلیغات نامناسب و همچنین نبود « بِرند» مناسب سبب شده این محصولات از سوی دلالان با پایین ترین قیمت خریداری و با بالاترین قیمت در بازار سایر استان ها به فروش برسد.
این هنر زیبا و دستباف زنان و دختران روستایی، به دلیل نبود بازار فروش مناسب، نبود سرمایه گذاری و بی میلی جوانان به فعالیت در آن، رو به فراموشی است و شیوع کرونا نیز مشکلی در تهیه مواد اولیه و نداشتن بازاری برای فروش ،سبب آسیب و تهدیدی برای از بین رفتن و کمرنگ شدن این هنر دستی است.
صنعت دست هنرمندان خاتم یزد هر کدام در نوع خود بی نظیر است اما علاوه بر زخم‌های کهنه، این محصولات از ضربه سهمگین کرونا آن هم در اصلی‌ترین فصل فروش و صادرات زخم برداشته است.
نبود سرمایه گذاری مناسب و سرمایه لازم برای تداوم و احیای این صنعت از جمله مشکلات این بخش است که باید توجه ویژه ای به آن شود.
هنرمندان با فعالیت بیشتر زیان ها را جبران کنند
رییس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خاتم گفت: کرونا در این شهرستان علاوه بر اینکه به مشاغل خانگی و بخش تولید صنایع دستی آسیب رسانده بلکه بیشترین تاثیر منفی را بر گلیم بافی که اصلی ترین صنعت منطقه است وارد کرد.
عباس قدیریان با بیان اینکه شاغلان این بخش بیشتر زنان خانه دار هستند، افزود: هنرمندان در این زمان علاوه بر اینکه به دلیل بعد مسافت در تهیه مواد اولیه مشکل دارند برای عرضه محصول در بازار فروش با مشکل روبرو هستند.
وی با بیان اینکه رشته های صنایع دستی بخش مرکزی و هرات خاتم بیشتر گلیم بافی، پارچه بافی ، چرم دوزی و کیف دوزی با پارچه گلیم است که هنرمندان در آن فعالیت بیشتری دارند، افزود: در سال ۱۳۹۹ حدود ۵۰ هنرمند فعال در این زمینه به بانک های عامل معرفی شدند که هرکدام ۱۰ تا ۱۵ میلیون ریال وام دریافت کردند.
وی یادآور شد: برای جبران خسارات ، به همت دولت تدبیر و امید و در سال جهش تولید تسهیلاتی در اختیارشان گذاشته شد که آنها می توانند ضمن معرفی به بانک های عامل از این تسهیلات برخوردار تا بتوانند بخشی از این خسارت ها را جبران کنند.
قدیریان اظهار کرد: با شیوع ویروی کرونا از اوایل اسفند ۹۸ تاکنون حضور افراد برای آموزش صنایع دستی کمتر شده است ولی به هر حال کم و بیش ادامه دارد و با رعایت پروتکل های بهداشتی آموزش به صورت محدود انجام می شود.
وی اظهار امیدواری کرد با گسنرش بیماری کووید -۱۹ هنرمندان دست از فعالیت های هنری برندارند و با فعالیت های بیشتر کمبودهایی که در این زمینه ایجاد شده را جبران کنند چرا که دولت از آنها حمایت می کند تا کمی از خسارت ها را جبران کند.
مشاغل آسیب دیده در زمان شیوع ویروس کرونا
همچنین مشاور امور بانوان فرمانداری خاتم در گفت و گو با گزارشگر ایرنا گفت: با توجه به بعد مسافت هرات مرکزشهرستان با شهر یزد و معرفی کم محصولات صنایع دستی و لبنی باعث شده این محصولات به صورت ناشناخته بمانند.
فاطمه چاکری زاده افزود: به علت شیوع کرونا کارهای خیاطی، روغن گیری، بسته بندی مواد غذایی، سبزی پاکنی، شیرینی پزی ،ترشی خانگی، آرایشگری ، تهیه محصولات لبنی، صنایع دستی و دیگر امور از جمله مشاغل آسیب پذیری بود که خسارت زیادی به فعالان این رشته ها وارد شده است .
وی یادآور شد: نیاز است در راستای حمایت از بانوان کارآفرین شهرستان اقدامات لازم اندیشیده شود تا جبران رونق کسب کارهای خانگی نیز مجددا جان دوباره ای بگیرد و از رکود خارج شود.
چاکری زاده خاطرنشان کرد: اعطای تسهیلات کم بهره و بلند مدت می تواند تا حدودی باعث رشد مجدد این مشاغل و دلگرمی تولید کنندگان شود.
وی اظهار کرد: از جمله محدودیت های فروش در شهرستان نبود بازار فروش محصولات است که تا اندازه ای انگیزه لازم را از بانوان سلب کرده و تا حدودی اعتماد به نفس را از این قشر گرفته است.
به گفته چاکری زاده در این زمینه جلسات مختلفی با کارشناسان مربوطه در شهرستان برگزار شد و تعدادی از بانوان فعال و کارآفرین با تعدادی از «پیشران ها» در سراسر کشور آشنا و به تبادل اطلاعاتی در این زمینه جلوگیری از ضرر و زیان پرداختند.
وی همچنین تاکید کرد: تعدادی از بانوان با شیوع کرونا کارگاه های فعال خیاطی خود را به کارگاه های تولید ماسک و لباس گان بهداشتی و سایر لوازم مورد نیاز مراکز بهداشتی و درمانی اختصاص دادند.
نوش دارو بعد از مرگ سهراب
مدیرعامل شرکت صنایع دستی خاتم هم گفت: این شرکت اواخر سال ۹۸ تعدادی از اقلام صنایع دستی را از تولیدکنندگان برای معرفی و فروش در نمایشگاه های استان و خارج استان خریداری کرد که به دلیل شیوع ویروس کرونا این مهم محقق نشده است.
لیلا نوروزی خاطرنشان کرد: از ابتدای سال ۹۹ تاکنون نمایشگاه برگزار نشده است و شرکت صنایع دستی به دلیل خرید این محصولات و فروش نرفتن اقلام خریداری شده بسیار متضرر شده است، می طلبد تا مسوولان در این زمینه حمایت بیشتری را انجام دهند.
وی اضافه کرد: امسال این شرکت ۵۰ میلیون تومان گلیم از فعالان این رشته برای عرضه و فروش در نمایشگاه های داخلی و دیگر استان ها خریداری کرده است، که به دلیل برگزار نشدن نمایشگاه های درون و برون استانی شرکت متضرر شده است.
وی با بیان اینکه فصل تابستان که دوره برگزاری و فراگیری آموزش هنرهای دستی است نیز به دلیل شیوع ویروس کرونا آسیب جدی دیده است، گفت: بخش آموزش در این ایام نیمه تعطیل شد در حالیکه بیشترین درآمد شرکت نیز از این طریق تامین می شود اما با کاهش فراگیران روبرو شدیم.
حمایت مسوولان به احیای صنایع دستی کمک می کند
نوروزی افزود: اگر مسوولان حمایت نکنند این صنایع از بین خواهد رفت و جبران آن بسیار سخت و یا شاید غیرممکن باشد.
به گفته این فعال حوزه صنایع دستی در خاتم جاجیم بافی از زمان‌های دور یکی از هنرهای بومی شهر هرات مرکز شهرستان خاتم بود و زنان این منطقه با این صنعت کاملا آشنا هستند ، اما هرچه از گذشته فاصله می‌گیریم این صنعت نیز کمرنگ تر می شود.
شمار هنرمندان رشته های مختلف صنایع دستی در خاتم بیش از ۲۰۰ نفر است و تعدادی از زنان و دختران شهری و روستایی شهرستان در مشاغل مختلف خانگی فعالیت دارند که آمار دقیقی از آنها رسما جمع آوری نشده است.
هرات مرکز این شهرستان ۴۰ هزار نفری در فاصله ۲۴۰ کیلومتری جنوب شهر یزد واقع است.
همچنین سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دیروز( سه شنبه) گفته بود که از اوایل اسفند ۹۸ تاکنون ۳۱۴ هزار و ۷۸۶ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و با فوت ۲۱۲ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، شمار این افراد به ۱۷ هزار و ۶۱۷ نفر رسید.
سیما سادات لاری بیان کرد: در ۲۴ ساعت گذشته تا ظهر ۱۴مرداد ۱۳۹۹ و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۲ هزار و ۷۵۱ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شدند که از این تعداد هزار و ۵۶۰ نفر بستری شدند.
معاون وزارت بهداشت اضافه کرد: تاکنون ۲۷۲ هزار و ۵۳۵ نفر از بیماران، بهبود یافته و یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. همچنین چهار هزار و ۱۳۲ نفر تحت مراقبت قرار دارند.
به گفته لاری تاکنون ۲ میلیون و ۵۶۰ هزار و ۳۷۴ آزمایش تشخیص کووید۱۹ در کشور انجام شده است.
سخنگوی وزارت بهداشت با اعلام وضعیت قرمز و هشدار در ۲۵ استان افزود: مازندران، تهران، گلستان، خراسان شمالی، اردبیل، اصفهان، البرز، خراسان رضوی، کرمان، سمنان، آذربایجان شرقی، مرکزی، یزد و گیلان در وضعیت قرمز قرار دارد و شرایط در فارس، ایلام، لرستان، هرمزگان، زنجان، قزوین، آذربایجان غربی، بوشهر، همدان، قم، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد هم در حالت هشدار است.