یک وکیل دادگستری گفت: اگر شوهر در زمان فوت هیچ فرزندی از همسرش و یا همسران قبلی نداشته باشد، زن از اموال مرد یک چهارم و درغیر این صورت یک هشتم ارث می برد؛ که به خاطر کم بودن این مقدار سهم الارث ممکن است مشکلات فراوانی برای زوجه ایجاد شود و اکثر حقوقدانان به زوجین توصیه می کنند که اگر مالکیت خانه را زوج به زوجه انتقال نمی دهد یکی از این دو راهکار را استفاده کند تا از ایجاد فقر مالی زن در آینده جلوگیری کنند.
داستان پیرزنی که همسرش فوت شده و تنها پسرش قصد تصرف خانه اش را دارد این روزها در شبکه های مجازی زیاد نقل می‌شود. پیرزنی که بر اساس قانون فقط یک هشتم ارث می برد و به طور طبیعی با این مقدار سهم الارث نمی تواند خانه ای برای خود مهیا کند.
افراد مشکل ایجاد شده برای این پیرزن را ناشی از نقص قانون می دانند؛ اماهمیشه مشکلات از نقص قانون نیست و گاهی عدم آگاهی ما از قانون مشکلاتی را به وجودمی آورد و به گردن نقص قانون می اندازیم.
سمیرا مقدسی، وکیل دادگستری، در این رابطه در گفت وگو با ایسنا عنوان کرد: اگر شوهر در زمان فوت هیچ فرزندی از همسرش و یا همسران قبلی نداشته باشد، زن از اموال مرد یک چهارم و درغیر این صورت یک هشتم ارث می برد که به خاطر کم بودن این مقدار سهم الارث ممکن است مشکلات فراوانی برای زوجه ایجاد شود و اکثر حقوقدانان به زوجین توصیه می کنند که اگر مالکیت خانه را زوج به زوجه انتقال نمی دهد یکی از این دو راهکار را استفاده کند تا از ایجاد فقر مالی زن در آینده جلوگیری کنند.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه در یک جامعه مردسالار، مردان به سختی ملک را به نام زوجه می زنند در این دو راهکار در حالیکه مالکیت در ید زوج است؛ اما باعث می شود بعد از فوت زوج، زوجه با مشکلات کمتری مواجه شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از راهکارها اعطای حق انتفاع ملک به زوجه است که مرد با مراجعه به دفترخانه اسناد رسمی، حق انتفاع عمری خانه را به زوجه می‌دهد، اظهار کرد: در این شیوه زوجه تا زمان حیات میتواند از خانه استفاده کند و ورثه بعد از فوت زن می توانند دخل و تصرفی در خانه انجام دهند؛ البته به صورت دست نوشته نیز میتوان این کار انجام داد؛ اما در اثبات می تواند مشکل ساز شود.
مقدسی با بیان اینکه راهکار دوم عقد صلح است، تصریح کرد: در این عقد نیز زوجه تا آخر عمر میتواند در آن خانه زندگی کند و ورثه نمی توانند زوجه را بابت حق الارث از خانه بیرون کنند و بسیاری از مجتهدین و بزرگان اخلاقی نیز این توصیه را به زوجین کرده‌اند.
وی با تاکید به اینکه اگر افراد به فرزندان اعتماد هم دارند از این فرصت های قانونی استفاده کنند، افزود: زمانی که مرد بجز زن هیچ ورثه ای (اعم از اجداد، عمو، خاله و…) ندارد و یا اطلاعی از آنها ندارند وضعیت خطرناک تر است، زیرا همانند وضعیتی که مرد فرزندی ندارد زن یک چهارم ارث می برد و مابقی اموال جز اموال بلاوارث محسوب می شود و به دولت تعلق می گیرد.
وی با بیان اینکه افرادی که در این وضعیت هستند حتما حق سکونت زن درخانه را قطعی کنند، بیان کرد: اگر این مسئله عکس شود و زوجه هیچ ورثه ای نداشته باشد و فوت کند همه اموال به زوج می رسد.
وی با اشاره به اینکه در صورتی که مرد بدون انجام این اقدامات فوت کند و زن می تواند مهریه، اجرت المثل دوران زناشویی و نحله را از دادگاه صالح مطالبه کند؛ زیرا بعد فوت نیز مرد همچنان مدیون محسوب می شود، افزود: اجرت المثل دوران زناشویی یعنی زن در زمان زندگی باهمسر، به قصد تبرع (رایگان) در خانه شوهر کار نمی کرده است و میتواند اجرت المثل این دوران را دریافت کند.
این وکیل دادگستری اظهار کرد: در گذشته به استناد ماده ۹۴۶ قانون مدنی زن فقط از اموال منقول ارث می برد و در اموال غیر منقول (خانه، زمین و…) سهمی به او نمی رسید؛ اما در سال ۱۳۸۷ این ماده اصلاح شد و اکنون زن از قیمت اموال غیر منقول نیز ارث می برد و در این رابطه نیزبه گونه ای که مورد مخالفت علما واقع نشود هم میتوان اصلاحیه ای به قانون اضافه کرد که با استفاده از یک قاعده بعد از فوت مرد، زن همچنان تحت حمایت شوهر باشد.
مقدسی ادامه داد: مثلا به صورت پیش فرض در شروط ضمن عقد گفته شود در صورت فوت هر یک از طرفین اموال تصنیف و نصف شود مانند شرط تصنیف اموال در طلاق که اگر مرد همسرش را طلاق دهد اموال اش نصف می شود.