وبینار «بررسی وضعیت کنونی اقتصاد»؛ چهل و یکمین نشست از سلسله نشست‌های کارگاه‌های «طراحی آینده و نقش بانوان» با حضور حمیدرضا مقصودی، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و عضو هیئت علمی دانشگاه قم از سوی اداره کل بانوان سازمان تبلیغات اسلامی با همکاری ستاد نهضت پیشرفت بانوان در حوزه ایران ۱۴۴۰ به صورت برخط برگزار شد.
در ابتدا مقصودی به بیان ضرورت و اهمیت این موضوع پرداخت و گفت: معمولاً در تحلیل اقتصاد کشور گفته می‌شود شرایط اقتصادی ایران بسیار بد است، زیرا ما دچار تورم بالا، بیکاری گسترده، تولید کم، پایین بودن شفافیت اقتصادی و در زمینه آزادی اقتصادی رتبه ۱۸۰ دنیا را داریم، اما آیا این شاخص‌ها گویای شرایط اقتصادی ایران است؟ مسئله اینجاست به نظرم باید جور دیگری به اقتصاد ایران نگاه کرد. اگر جور دیگری ببینیم شرایط اقتصادی تغییر می‌کند.
وی اظهار کرد: در اقتصاد دنیا یک شاخص وجود دارد و آن، تعداد افرادی است که در خانه کار می‌کنند.(home working peole) بر اساس این شاخص، کشور ما در رتبه چهارم قرار دارد. (یعنی حدود ۲۰ میلیون زن خانه دار که در خانه کار می‌کنند) آیا این شاخص خوب است یا بد؟ زنان خانه‌دار در خانه چند شیفت کار می‌کنند؟ هر شیفت ۸ ساعت است. ما ۲۰ میلیون زن خانه‌دار داریم که حدوداً سه شیفت کار می‌کنند؛ یعنی حدود ۶۰ میلیون نفر در یک روز مشارکت اقتصادی شامل افراد شاغلی هستند که پول دریافت می‌کنند. زنان خانه دار اینگونه نیستند، لذا جمعیتی که در محیط کار فعال است ۲۲ میلیون نفر هستند.
مقصودی افزود: مقایسه کنید، شاغلین رسمی در کشور ۲۲ میلیون نفر و زنان خانه دار شصت میلیون نفر در روز کار می‌کنند!! اگر زنان خانه دار را در اقتصاد لحاظ کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ جمعیت فعالان اقتصادی به ۸۲ میلیون نفر خواهد رسید.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم در ادامه عنوان کرد: در کشورهای غربی، زنان خانه دار بدین معنا وجود ندارد و همه شاغل‌اند، حال این مسئله را در کنار مساحت خانه‌ها می‌گذاریم. در ایران به طور میانگین ۱۵۰ متر و در کشورهای اروپایی ۲۵ متر است. از سوی دیگر طی آماری ۵۳ درصد کودکان فرانسوی در طول هفته پدر و مادر خود را نمی‌بینند و طی آمار اتحادیه اروپا تنها ۴۰ درصد ازدواج‌ها به طور رسمی ثبت می‌شود، در چنین جامعه‌ای زن خانه‌دار جایگاه و معنایی ندارد، آسیای جنوب شرقی هم به همین سمت حرکت می‌کند پس در جامعه اروپایی یک زن بر اساس خدمات و یا تولیدی که می‌کند دستمزد می‌گیرد. اما در کشور ما چنین نیست. زنان خانه دار در قبال خدمت و تولیدی که می‌کنند پول دریافت نمی‌کنند و این در چرخه اقتصادی وارد نمی‌شود.
مقصودی در پاسخ به این سوال که آیا شاخص‌های اقتصادی گویای میزان دقیق تولید و خدمت در کشور است؟ گفت: مارشال، اقتصاددان بزرگ می‌گوید اگر فقط و فقط خدمات زنان خانه دار را در اقتصاد وارد کنید تمام شاخص‌های اقتصادی به هم می‌ریزد. در کشور ما محیط‌های مبتنی بر ایثار بسیار زیاد است به عنوان مثال اگر شما دچار مشکل شدید در مرحله اول چه کسی خود را موظف به حل مشکل شما می‌داند؟ خانواده، در مرحله بعد اقوام و دوستان نزدیک، سپس هم محلی‌ها حال اگر این نظم اجتماعی دینی از بین برود شما مجبور می‌شوید تمام نیازهای خود را از بازار تأمین کنید. هرچه خانواده و نظام اخوت دینی قوی‌تر باشد بازار نحیف‌تر است و هرچه نظم زندگی دینی نحیف‌تر باشد بازار قوی‌تر است.
وی با بیان اینکه درواقع اقتصاد در زبان اقتصاددانان همان بازار است در پاسخ به این سوال که بازار چگونه قوی‌تر می‌شود؟ اظهار کرد: یکی از راهکارهای اساسی که غرب آن را پیاده کرده است در هم شکستن نظم مبتنی بر زندگی دینی است، به عنوان مثال غذایی که زن خانه دار هر روز تولید می‌کند، اگر بخواهیم از بیرون تهیه کنیم چقدر باید هزینه شود؟ خدماتی که زن خانه دار در خانه می‌کند مانند نگهداری فرزند، اگر قرار باشد فرزند در مهد کودک نگهداری شود در ازای هر فرزند در طول سه شیفت از شبانه روز چقدر باید هزینه کنیم؟ سایر خدمات را در کنار آن قرار دهید مانند شستشوی ظرف‌ها، نظافت منزل و … برای همه اینها چقدر باید هزینه کنیم؟ برای برآوردن نیازهای روحی که توسط زنان در خانه تأمین می‌شود چقدر باید هزینه کرد؟ برآورد حداقل هزینه‌ها ۱۰۰ میلیون تومان در ماه خواهد بود که اگر این عدد را در ۲۰ میلیون زن خانه دار ضرب کنید نتیجه آن خیره کننده است که در اقتصاد ایران محاسبه نمی‌شود.
مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: اگر همه روابط مبتنی بر حب را از جامعه حذف کنیم اقتصاد ضخیمی خواهیم داشت اما همه چیز را از دست می‌دهیم، ما اقتصاد دیگر در ایران داریم که شاخص‌های تولید خیلی گویای خوب یا بد بودن اقتصاد ما نیست، نظم اجتماعی موجود در کشور ما رفع نیاز می‌کند و اقتصاد یعنی رفع نیازهای ما، در واقع ما لزوماً نیازهایمان را در بازار رفع نمی‌کنیم بلکه در محیط اجتماعی دینی نیازهایمان برآورده می‌شود. اوضاع امروز اقتصاد ایران این است. ما ساختاری برای رفع نیازهایمان داریم که بازار بخش کوچکی از آن است. ۹۰ درصد آن نابازار است، غرب با شکست بازارها و از بین بردن نظم اجتماعی و تولید نظام فرد گرایی بازار خود را ضخیم کرده است و همه آن را در شاخص‌های اقتصادی منعکس کرده است و ما نا بازار خود را هیچ وقت شاخص و تبدیل به عدد و ارقام نکردیم و نه تنها غرب را به دلیل نداشتن نا بازار تحقیر نکردیم بلکه مدام خود را به دلیل نداشتن بازار تحقیر کردیم و گفتیم بازارمان بزرگ نیست در حالی که این اتفاق بدی نیست.
وی در رابطه با اقداماتی که باید در آینده انجام دهیم گفت: ما باید نابازار خود را به جهان بشناسانیم و دنیای غرب را نسبت به آن تحقیر کنیم، در واقع آنها باید راه و روش خود را اصلاح کنند. بازار ما باید مبتنی بر رفتار منصفانه باشد که متأسفانه هر چه از بازار منصفانه دور می‌شویم به سمت بازار استعماری می‌رویم به همین دلیل در بازار ما تورم وجود دارد و اختلاف سطح دستمزدها بسیار بالاست و فاصله طبقاتی در بازار ما وجود دارد.
مقصودی با بیان اینکه بازار کنونی با بازار منصفانه دینی فاصله دارد، تصریح کرد: تورم محصول عدم انصاف، اسلامی نبودن بازار و تسلط کافر بر مسلم است. زیرا اسلام واقعی و نفی سبیل را قبول نکردیم، پس ما باید به سمت بازار منصفانه برویم. بحثی که وجود دارد این است که بخشی از زندگی‌مان بازار است، نه نابازار و مربوط به نظام استیصال است که رابطه اقتصاد در آن رابطه فرعونی و ارباب رعیتی است که باید به طور کامل از زندگی اقتصادی ما حذف شود. مانند نسبتی که با بانک‌ها، نظام ارزی و یا نسبتی که با نظام پولی داریم که اینها انشاالله در جلسات بعدی باید مورد بررسی قرار گیرد.
منبع: خبرگزاری مهر